کمال‌گرایی چیست و چه تفاوتی با پیشرفت‌گرایی دارد؟

با توجه به تعریفی که از کمال‌گرایی ارائه شد، کمال‌گرایی سه جنبه اصلی دارد:

معیارهای دشوار و سرزنش خود

نمی‌توان به سادگی معیارهای دشوار را تعریف کرد چرا که مفهومی فردی است و ممکن است آنچه که برای یک فرد دشوار است برای فرد دیگری دشوار نباشد اما چیزی که مشخص است این است که معیارهایی که لحاظ می‌شوند برای خود فرد بسیار طاقت‌فرسا هستند و رسیدن به آن‌ها برای خود فرد دشوار است. و نکته مهم دیگر دراین جنبه از کمال‌گرایی این است که وقتی که فرد به معیارهای شخصی خود نمی‌رسد به شدت خود را سرزنش می‌کند و خود را به خاطر شکست هایی که خورده است تحقیر می‌کند و جملات انتقادی درمورد خود به کار می‌گیرد. مثلاً من یک شکست خورده ام یا من یک احمقم.

تلاش زیاد برای رسیدن به معیارهای سخت و سطح بالا با وجود پیامدهای منفی آن

شخص بدون درنظر گرفتن پیامدهای منفی که این معیارهای برای او ایجاد می‌کنند در پی دستیابی به آن معیارها است. با وجودی که این پیامدها بسیار ناخوشایند هستند در بعضی مواقع شخص از تجربه آن‌ها احساس رضایت میکند زیرا به عنوان مدرکی محسوب می‌شوند که نشان می‌دهند شخص تمام تلاش خود را به کار بسته است و بهتر از این نمی‌توانسته است کار را انجام دهد. برای مثال شخصی را درنظر بگیرید که باید گزارش کار را به رئیس خود تحویل دهد و آنقدر برای آن وقت می‌گذارد که به شدت احساس خستگی می‌کند و این نشانه‌ای از آن است که او تمام تلاش خود را کرده است تا گزارش را عالی تحویل دهد.

پیامدهای منفی رایج کمالگرایی به شکل زیر دسته بندی می‌شوند که می‌توانند نشانه‌هایی از وجود کمال‌گرایی هم باشند:

• عاطفی (احساسات): شامل نگرانی، استرس، ناراحتی، خلق غمگین
• شناختی (تفکر): شامل تمرکز ضعیف، افزایش خودسرزنش‌گری، عزت نفس پایین
• جسمانی: شامل بی خوابی، خستگی و کوفتگی، گرفتگی عضلات، دل درد عصبی
• رفتاری: شامل صرف زمان زیاد برای انجام یک کار، بیزار بودن از اتلاف وقت و مشغله داشتن زیاد، به تاخیر انداختن کارها
• اجتماعی:شامل انزوای اجتماعی
• علائق محدود: شامل محدود کردن فعالیت‌های لذت بخش به این دلیل که مرتبط با موفقیت نیستند.

تعیین ارزش خود بر اساس معیارهای سطح بالا

افرادی که کمال‌گرا هستند ارزشمندی خود را براساس آنچه انجام می‌دهند و به دست می‌آورند و نه براساس آنچه که هستند مورد ارزیابی قرار می‌دهند. در حقیقت زمانی می‌توانند فکر کنند به اندازه کافی خوب هستند که در ابعاد مهم زندگی خود به معیارهای سطح بالا دست یابند.