قانون جذب یا قانون هدف

در ارتباط با این موضوع می‌توان به گفته‌های مارتین سلیگمن توجه کرد، سلیگمن بر این باور بود که انتظاراتی که درباره آینده داریم باید براساس تجربیات موفق گذشته باشد. وی این‌گونه بیان می‌کند که زمانی بالاترین خوش‌بینی را داریم که واقعیت را همان‌طور که تاکنون می‌شناخته‌ایم ارزیابی می‌کنیم و نتیجه منطقی می‌گیریم که آینده هم به همان شکل خواهد بود.

در حقیقت می‌توان دو نوع خوش‌بینی را در نظر گرفت:

• انتظارات مثبتی که اساس آن‌ها در تجربیات موفق گذشته است.
• انتظارات و تصوراتی که مبنای آن‌ها امیال و آرزوها هستند.

در واقع به گونه‌ای که قانون جذب مطرح می‌کند تصورات ما در دسته دوم قرار می‌گیرد یعنی ریشه در امیال و آرزوها دارد و متاسفانه قانون جذب به این که انتظارات و تصورات ما مبنی بر تجربیات موفق گذشته باشد توجهی ندارد و صرفا می‌گوید غول چراغ جادو همواره با شما است و هر آن‌چه را که مطابق با اصول قانون جذب طلب کنید به شما داده خواهد شد و فاعلیتی برای شخص درنظر نمی‌گیرد که بر اساس توانایی خود چیزی را به دست آورد بلکه تنها با باور عمیق نسبت به این که آن خواسته را هم اکنون دارد به زودی آن خواسته به او اعطا خواهد شد نه اینکه آن را به دست خواهد آورد.

بر این اساس خیال‌پردازی‌های مثبتی که بر طبق ارزیابی‌های تجربیات قبلی نبوده است به انگیزه ای برای عمل تبدیل نمی‌شوند. به عبارت بهتر، مثبت‌اندیشی و رویاپردازی افراط گونه ای که بر اساس تجربیات گذشته نباشد در بلند مدت مانع از پیشرفت می‌شود و می‌تواند ما را به ورطه سکون و بی‌تحرکی بکشاند، در عوض هرچه امید ما نسبت به یک موقعیتی بر اساس برآورد معقولی از تجربیات گذشته باشد احتمال موفقیت نیز بیشتر است.

نکته اصلی در یافته‌های مطالعات خانم اوتینگن این است که هنگامی که درمورد هدف تصویر سازی و خیال‌پردازی می‌کنیم به آرامش می‌رسیم و توان و انرژی لازم برای اقدام را از دست می‌دهیم و گویی در حالت خلسه به سر می‌بریم، در صورتی که همه ما می‌دانیم برای رسیدن به هدف باید به اندازه‌ای انرژی داشته باشیم که از جای خود برخیزیم و اقدام کنیم. در حقیقت تصویرسازی توان مان را برای پرداختن به کارهای دشواری که نیازمند تلاش همه جانبه هستند تا حد زیادی تضعیف می‌کند. بنابراین هرچه بیش‌تر تصویرسازی مثبت داشته باشیم، بیش‌تر نیروی‌مان را برای انجام کار از دست می‌دهیم. مسئله قابل توجه این است که ما در مواجهه با وظایف دشوار و چالش‌های بزرگ زندگی اکثرا به خیال‌پردازی و تصویرسازی روی می‌آوریم که اگر آن کار را با موفقیت انجام دهم چه احساس خوشایندی خواهم داشت و این باعث می‌شود آرامش را تجربه کنیم و همین آرامش خیال مانعی بر سر اقدام کردن می‌شود. در حالی که در قانون جذب به این برمی‌خوریم که هرچه تصویرسازی بیش‌تری داشته باشید انگیزه شما بیش‌تر  و موفقیت‌تان حتمی‌تر می‌شود.

با این اوصاف، این سوال پیش می‌آید که چه چیزی در ذهن رخ می‌دهد که به احساس آرامش منجر می‌شود و در پی آن انگیزه عمل کاهش می‌یابد؟ آیا پاسخی برای این پرسش به ذهن شما می‌رسد؟

تمام ماجرا به اصطلاحی تحت عنوان “اکتساب ذهنی” برمی‌گردد. در اصل وقتی ما به تصویرسازی مشغول می‌شویم صرفا از آن آیندۀ خوب مورد انتظاری که محقق شده لذت نبریم بلکه ذهن ما فریب می‌خورد و فکر می‌کند که به آن آینده دست یافته‌ایم و در چنین حالتی دیگر جایی برای تلاش و اقدام باقی نمی‌ماند و این دقیقا بر خلاف گفته‌های مدرسان انگیزشی و انتظار مردم است که تصور کردن موجب پدید آمدن می‌شود چرا که نتایج پژوهش‌ها نشان از این دارند که تصور کردن باعث جلوگیری از پدیدآمدن اهداف می‌شود.

خیال‌پردازی مثل یک تله عمل می‌کند که ما هنگام تصویرسازی در دام افتاده و گرفتار می‌شویم و نمی‌توانیم خود را از خیال‌پردازی‌های خود بیرون بکشیم چون برای ما این احساس آرامش و این فریب ذهن برای به حقیقت پیوستن اهداف به قدری خوشایند است که تمایل داریم هرچه بیش‌تر در چنین افکاری غوطه‌ور شویم و به اطلاعاتی توجه کنیم که این تصویرسازی را تایید و طولانی‌تر می‌کند.

آیا از نظر شما این یافته علمی، نکته تکان دهنده‌ای نیست؟ ما به سادگی به طور ناخودآگاه با تصویرسازی این پیغام را به ذهن خود می‌دهیم که خواسته و هدفی که در پی کسب آن بوده‌ایم محقق شده و دیگر نیازی به کوشش نداریم. به نظر شما زمان این نرسیده است که نسبت به بحث قانون جذب و مثبت‌اندیشی و تصویرسازی خواسته تجدید نظر کنید؟