شادکامی چیست و چه راهکارهایی برای رسیدن به آن وجود دارد؟

نظریه شادکامی مارتین سلیگمن:

سلیگمن معتقد است شادی حق طبیعی هر انسان است و برای رسیدن به این احساس باید برنامه ریزی و تلاش کرد و شادی واقعی را قابل دستیابی می‌داند و باور دارد می‌تواند زندگی را شیرین‌تر و روابط انسانی را غنی‌تر کند.

او شادکامی را به سه مولفه تقسیم می‌کند:

• هیجان مثبت(زندگی لذت بخش): داشتن احساسات مثبت مثل خوشی، قدردانی، آرامش، امید، سربلندی، عشق و… را شامل می‌شود.
• مجذوب شدن(زندگی با اشتیاق): بر غرقگی، اشتیاق، شیفتگی و بهباشی متمرکز است.
• معنی(زندگی معنی‌دار): خدمت به چیزی والاتر از خود را در بر دارد.

از دیدگاه سلیگمن شادی در سه بعد خلاصه می‌شود:

• بعد گذشته: در قالب رضایت و بهزیستی
• بعد حال: در قالب جاری بودن، خوشی، لذت بردن و شادمان بودن
• بعد آینده: در قالب شناخت های سازنده، امید، خوش بینی

و هیجانات مثبت را به سه طبقه تقسیم می‌کند:

• اگر هیجانات مثبت همراه با زمان آینده بیایند در برگیرنده خوش بینی، امید، اطمینان، وفا، سلامتی و داشتن دورنمای خوب است.
• اگر با زمان گذشته بیایند شامل رضایتمندی، خشنودی، کمال سرافرازی و آرامش اند که هیجان‌های مثبت اصلی هستند.
• اگر با زمان حال همراه شوند به دو حالت لذت‌های زودگذر و خشنودی بادوام پدید می‌آیند.

به طور کلی، به باور وی سه راه برای رسیدن به شادکامی وجود دارد که اولین راه زندگی لذت بخش، دومین راه زندگی با اشتیاق و سومین راه زندگی معنی دار است که با جستجوی این سه نوع زندگی میتوان به شادکامی رسید.
در حقیقت سلیگمن، شادکامی اصیل را ترکیبی از زندگی لذت بخش و زندگی با اشتیاق و زندگی معنی‌دار می‌داند.
نکته شایان ذکر این است که افرادی که به فعالیت‌های فرح ‌بخش و لذت گرایانه یعنی زندگی لذت بخش مشغول میشوند در کوتاه مدت سطوح بالای عاطفه مثبت را تجربه می‌کنند ولی سعادت جویی در بلند مدت  یعنی پرداختن به زندگی با اشتیاق و زندگی معنی‌دار میتواند معنا و ارزش را به ارمغان آورد.

از آنجایی که احساس شادکامی به رضایتمندی مرتبط می‌شود، احساس رضایت را از دیگاه روانشناسی تعریف می‌کنیم.

تعریف احساس رضایت

میزان رضایت از زندگی یکی از شاخص های بهداشت روانی است. رضایت از زندگی به عنوان تفاوت میان آنچه که شخص می‌خواهد و آنچه که هست در نظر گرفته می‌شود، در حقیقت تفاوتی که بین واقعیت و ایده آل شخص وجود دارد میزان رضایتمندی آن را مشخص می‌کند.
رضایت از زندگی نگرشی است که نسبت به ارزیابی کلیت زندگی خود یا برخی از جنبه‌های زندگی همچون روابط، عملکرد تحصیلی، شغل و دستاوردهای شخصی وجود دارد. رضایتممندی به عنوان ارضای نیازهای اساسی و احساس خوشایند افراد به زمینه‌های مختلف زندگی بیان می‌شود.
به عبارتی، رضایت از زندگی ارزیابی شناختی و عاطفی فرد از زندگی خود است که این ارزیابی ها شامل واکنش‌های احساسی نسبت به وقایع به علاوه قضاوت شناختی از برآورده شدن خواسته‌ها می‌شود.
احساس رضایتمندی می‌تواند درمورد همه بخش‌های مختلف زندگی فرد در مقطع زمانی خاص یا یک قضاوت کلی درمورد زندگی فرد از بدو تولد باشد.

نکته مهم این است که رضایت از زندگی یک فاکتور درونی و یک مفهوم منحصر به فرد برای هر انسان است با این تفسیر که هر کس ملاک‌های متفاوتی از سایرین دارد پس در بخش‌های گوناگون و به میزان متفاوت این احساس را تجربه خواهد کرد.
درست است که رضایت از زندگی به احساس هر شخص نسبت به عملکرد و شرایط زندگی خودش اتلاق می‌شود اما فاکتورهای وضعیت سلامت جسمی و روانی، میزان ارتباطات اجتماعی سالم، میزان استفلال فردی و باورها و ارزش‌های ذهنی در بهبود سطح رضایت از زندگی موثر هستند.

راهکارهایی برای افزایش احساس شادکامی:

مبانی نظریه شادکامی سلیگمن سه عامل سلامت، رشد و شادابی هستند. در واقع به باور سلیگمن حفظ سلامت روانی و جسمی، رشد شخصی و برطرف کردن نیازها و تحقق اهداف، تجربه احساس شادمانی و رضایت می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و حس شادکامی منجر شود.
و راه دستیابی به احساس شادکامی را جستجوی سه نوع زندگی لذت بخش و با اشتیاق و معنی‌دار می‌داند. از این رو راهکارهایی که در ادامه ارائه می‌کنیم مبانی نظریه و سه نوع زندگی را دربر می‌گیرد.

1_ مراقبت از سلامت روانی و جسمی:

داشتن جسم و روان سالم از طریق تمرکز بر تغذیه سالم، ورزش، استراحت کافی و مدیریت استرس به دست می‌آید و در نتیجه جسم و روان سالم می‌توان به احساس شادکامی بیشتری دست یافت.

2_ داشتن روابط سالم و سازنده:

ایجاد و حفظ روابط مثبت با دیگران از جمله خانواده و دوستان و همکاران  به تجربه احساس شادکامی کمک می‌کند، حمایت اجتماعی و به اشتراک گذاری لحظات خوش با دیگران احساس تعلق را تقویت می‌کند.

3_ بهره وری از زمان:

تمرکز بر فعالیت‌های مهم و مفید و استفاده درست از زمان خود به شادکامی کمک می‌کند، برنامه ریزی منظم و الویت بندی وظایف باعث احساس پیشرفت و کنترل بیشتر میشود.

4_ توسعه مهارت‌ها و توانمندی‌ها:

پیشرفت و توسعه شخصی از طریق یادگیری و آموزش سبب می‌شود از توانایی‌هایی که داریم بهره ببریم و احساس رشد را در خود پرورش بدهیم.

5_ داشتن معنا در زندگی:

معنا در زندگی باعث می‌شود با دید بزرگتری به زندگی نگاه کنیم و وجود خود را به ارزش‌های اساسی‌تری گره بزنیم، در این زمان است که حس نوع دوستی نمایان می‌شود.

6_ تقویت احساسات خوب:

داشتن فضای شخصی برای استراحت و تفریح و پرداختن به کارهایی مثل مدیتیشین روحیه را بهبود می‌بخشد و به تجربه احساس شادکامی بیشتر کمک می‌کند.